Wat destructieve trekproeven leren over boom-kade interactie

Amsterdam vervangt sinds enkele jaren oude kademuren die niet meer stabiel genoeg zijn. Bij deze renovaties worden bomen langs de grachten vaak als probleem gezien. Civiele ingenieurs en constructeurs beschouwen ze als risico vanwege mogelijke wortelschade aan het metselwerk en mechanische belasting door wind.

Maar klopt deze aanname wel? Gek genoeg bestond er tot voor kort weinig wetenschappelijk bewijs voor deze veronderstelling. Dit heeft te maken met de specifieke situatie van kademuren en de complexiteit van het onderzoek. In 2023 startte Amsterdam daarom samen met externe specialisten de Proeftuin Boomstabiliteit om het krachtenspel tussen bomen en kademuren eindelijk in kaart te brengen.

De Da Costakade werd gekozen als testlocatie omdat hier vier iepen moesten wijken voor kadevernieuwing. Het onderzoek bestond uit drie onderdelen. Eerst werden bewegingen van bomen tijdens zomerstormen gemeten met Tree Motion Sensoren op zowel bomen als kademuur. Vervolgens volgden standaard trekproeven.

Tot slot werden bomen 'destructief' getrokken tot volledige ontwrichting van de kluit. De metingen leverden opvallende inzichten op. Bij zowel natuurlijke windbelasting als mechanische trekkracht reageerde de kademuur wel op boombewegingen, maar deze respons was minimaal. Veel interessanter was de ontdekking dat bomen ondergronds veel eerder bezwijken dan bovengronds zichtbaar wordt.

Deze bevindingen openen deuren naar andere ontwerpen. Als bomen geen bedreiging vormen maar mogelijk zelfs stabiliteit bieden, kunnen kadeconstructies misschien slanker en goedkoper worden gebouwd. Dit zou een flinke kostenbesparing betekenen voor toekomstige renovaties.

Voor de praktijk betekent dit dat bomen bij kadevernieuwing niet automatisch hoeven te verdwijnen. Met de juiste kennis kunnen ze onderdeel worden van duurzame stedelijke infrastructuur. Dit onderzoek markeert een kentering in het denken over bomen op kademuren. Van probleem naar mogelijke oplossing. De resultaten worden in 2025 verder geanalyseerd en gedeeld met internationale experts.

Wil je meer weten over dit onderzoek en de technische details van de metingen? Lees het volledige artikel hier.