Ontwerpen met landschapseenheden

Veel naoorlogse wijken lijken weinig meer op het landschap waar ze ooit deel van uitmaakten. Originele beplanting verdween, watersystemen raakten verstoord en natuurlijke samenhang ging verloren. Het gevolg zijn steden die slecht omgaan met klimaatuitdagingen en arm zijn aan biodiversiteit.

Bij Copijn passen we een werkwijze toe die aansluit bij het natuurlijk systeem. Door landschapseenheden uit de omliggende natuur te herkennen en te vertalen naar stedelijke leefomgevingen, ontstaat weer samenhang. Deze methode vraagt om een andere blik. In plaats van het landschap naar je ontwerp te buigen, analyseer je eerst de bestaande bodem, watersystemen en natuurlijke processen. Door daarop aan te sluiten creëer je steden die niet alleen mooier zijn, maar ook beter functioneren en veerkrachtiger reageren op klimaatverandering.

Polanenpark in Vijfhuizen demonstreert hoe je met uitdagende bodemomstandigheden toch een rijk ecosysteem ontwikkelt. Het terrein ligt drie meter hoger dan de omgeving, een voormalige vuilstort met droogtegevoelige industriegrond. Deze omstandigheden wijken sterk af van de natte klei- en veenbodems die karakteristiek zijn voor de regio.

De ontwerpstrategie werkt mee met deze bodemkenmerken in plaats van ertegen in te gaan. We selecteerden generieke, inheemse plantensoorten uit omliggende natuurtypen zoals ruig elzenbos en kruidenrijke hooilanden. Alleen bomen en struiken die gedijen op drogere grond werden toegepast. Via een kern-mantel-zoom principe ontstaat een veerkrachtig 'Polanenverbond' met wandelpaden langs bloeiende bermen, rietkragen die water filteren en schaduwrijke rustplekken. Dit toont aan dat zelfs problematische locaties kunnen transformeren tot natuurrijke, functionele werklandschappen.

In Vlaardingen fungeerde het cultuurhistorische polderlandschap als uitgangspunt voor stedelijke vernieuwing. Deze methode gaat verder dan het willekeurig plaatsen van groenstroken. Het beeldkwaliteitsplan vertaalt de oorspronkelijke landschapsstructuur systematisch naar een moderne woonwijk.

Oeverwallen werden herontworpen als groene verblijfsplekken met klimaatbestendige beplanting die geur, kleur en speelruimte biedt. Voormalige broeklanden functioneren nu als open parkzones en waterbuffers vol inheemse bloemen en kruiden. Historische kades vormen groene hoofdstructuren die de wijk dooraderen, terwijl rietlanden langs waterkanten opnieuw habitat creëren voor vogels, insecten en amfibieën. Deze systematische aanpak zorgt ervoor dat bewoners de geschiedenis van hun leefomgeving ervaren, terwijl moderne uitdagingen zoals waterberging en hittereductie worden aangepakt.