bron: Gelders Archief, Rhederoord ca 1900
Herstelplan landgoed Rhederoord
Gemeente Rheden, De Steeg
Rhederoord B.V.
landschapsarchitectuur, groen erfgoed, klimaatadaptatie, boomvitaliteit
2022
Landschapsarchitecten • Boomspecialisten
Op de flanken van de stuwwal ligt direct ten noorden van het dorp de Steeg landgoed Rhederoord. Een bijzonder gelaagd ruimtelijk ensemble dat teruggaat naar de formele aanleg uit de eerste helft van de achttiende eeuw naar ontwerp van Jacob Marot. Na hem is het park onder leiding van de bekende landschapsarchitecten Van Lunteren (ca 1840), Petzold (ca 1870) en Springer (ca 1910) doorontwikkeld. Het huidige landschapspark rondom het huis is sinds de eeuwwisseling in eigendom van Rhederoord B.V. Sinds die tijd werkt men gestaag aan het herstel van het rijksmonumentale parkbeeld, waarbij de meest dominante Petzold-laag leidend is.
Het landschapspark kent, net als veel andere landgoederen op de zandgebieden, grote uitdagingen op het gebied van vitaliteit van het boombestand en de waterhuishouding. Er is daarom behoefte aan een nieuw, klimaatadaptief toekomstbeeld voor het gehele park met respect voor de historische waarden en het bijzondere boombestand, dat nog deels naar de aanleg van Petzold teruggaat.
In opdracht van de eigenaar, in samenwerking met bureau Eelerwoude en met subsidie van de gemeente Rheden (Kwaliteitsimpuls Landgoederen Rheden) hebben Copijn Landschapsarchitecten en Copijn Boomspecialisten een herstelplan opgesteld voor het landschapspark. Dit visiedocument vormt de basis voor het parkherstel in de komende tien jaar en is opgesteld in nauw overleg met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, de provincie Gelderland en de commissie cultuurhistorie van de gemeente Rheden.
Kern van de visie vormt een robuust ruimtelijk eindbeeld voor het totale park, inclusief de samenhang met de delen van het landschapspark die niet in eigendom zijn van Rhederoord B.V. De focus ligt de komende tien jaar op het verder versterken van de afwisseling tussen open en besloten parkdelen en het herstel van het systeem van zichtlijnen en focuspunten. Bijzondere aandacht krijgt het behoud en de geleidelijke verjonging van de bijzondere boomgroepen in het parkbeeld en de stoffering van het park met fraaiere heestergroepen.
De uitwerking van de visie krijgt vorm in tien deelprojecten. Daarin worden specifieke plekken en opgaves van het park geadresseerd. In lijn met de restauratieladder voor Groen Erfgoed wordt daarbij onderscheid gemaakt in delen waar conserveren en herstel centraal staat en delen van het park waar ook vernieuwing een plek krijgt. Een voorbeeld van dat laatste is de ambitie om de verdwenen theekoepel en hermitage in het park terug te brengen in een nieuwe vorm met een nieuw gebruik.
De rijkheid en contrastrijkheid van het beplantingsbeeld van Petzold vormt een historische kernkwaliteit van het landgoed. Daarom is op basis van eerder onderzoek van bureau SB4 naar het historisch assortiment een groslijst gemaakt van soorten die ooit in het park aanwezig waren en die ook in een klimatologisch veranderende context nog kunnen worden toegepast. Deze lijst is verrijkt met nieuwe boom- en heestersoorten die goed aansluiten op het oorspronkelijke beeld. Daarmee kan de balans in het beplantingsbeeld de komende jaren weer terugkomen.