Biobased en natuurinclusief bouwen in Oirschot

Binnen het programma ‘Een nieuwe bouwcultuur’ van het College van Rijksadviseurs heeft de gemeente Oirschot een eerste prijsvraag uitgeschreven voor biobased en natuurinclusief bouwen. Aan de deelnemende teams werd gevraagd om een stedenbouwkundige en landschappelijke visie voor het gebied ‘De Kemmer’ in Oirschot. Ook een ontwerp voor biobased en natuurinclusieve woningen in het gebied maakte deel uit van de prijsvraag.

Gewonnen!

Met een multidisciplinair team onder leiding van De Urbanisten, ORGA Architect en Copijn hebben wij het plan “Nieuwe Oogst” uitgewerkt. Op 6 oktober 2022 maakte de jury bekend dat wij de prijsvraag gewonnen hebben. De gemeente heeft de intentie uitgesproken om een vervolgopdracht te verstrekken.

Hieronder de samenvatting van ons plan.

Nieuwe Oogst: een biobased verbouwcultuur voor Oirschot

Wij bouwen niet enkel biobased – wij zijn biobased! 99% van ons DNA is natuur. De mens gedijt het best als we onze band met de natuur herstellen en als we flora en fauna ruimhartig in onze leefomgeving toelaten. Het is vanuit deze overtuiging dat wij onze voorstellen presenteren.

De gemeenschap is de voedingsbodem voor een biobased cultuur. Een biobased gemeenschap staat voor een bewuste manier van leven in harmonie met de natuur en met een positieve nalatenschap voor de aarde. Bewoners verbinden zich voor langere tijd aan de plek en dragen daar samen de zorg voor.

Deze gemeenschappen zijn in ons voorstel verankert in het karakteristieke kamerlandschap – het oorspronkelijke landschapstype van de regio rondom Oirschot. Dit landschap kenmerkt zich door lange lijnen (lanen, water) en door velden die omzoomd zijn door houtwallen en heggen. Wij maken dit kamerlandschap productief voor de biobased bouwcultuur. Een deel van het bouwmateriaal voor de woningen wordt hier verbouwt en geoogst. We onderscheiden het drasland, de velden, bosland en de heide met elk een eigen oogst.

De teelt van biobased (bouw)materiaal gebeurt met zorg voor de natuur en draagt bij aan een goede en gezonde bodem en aan een toename van de biodiversiteit. Vijf kleine vogels zijn hiervoor de indicator (specht, boomklever, boerenzwaluw, winterkoninkje, huismus). Zij staan voor een rijke flora en fauna en voor een aantrekkelijke leefomgeving voor mens én dier.

Hart van de biobased gemeenschap is de herdgang, een typisch Brabantse nederzettingsvorm. De herdgangen bevinden zich in ons voorstel op kruispunten van landschappelijke structuren en wegen en zijn de vanzelfsprekende centrale plekken in het gebied. Deze nieuwe herdgangen bieden ruimte aan ontmoeting en ontspanning.

Rondom de herdgangen concentreren zich in de landschapskamers, kleine woongemeenschappen (ca. 30 wooneenheden) waarvan twee zich bevinden in het plangebied. Bewoners delen er voorzieningen zoals de buitenruimte van het erf, opslag in de schuur en een gastenverblijf. De auto heeft een plek in een gemeenschappelijke parkeerschuur op enige afstand. Prioriteit is er voor de voetganger en de fietser. Op de wegen is de auto te gast.

De biobased woningen zijn geworteld in de Brabantse bouwcultuur. Wij onderscheiden archetypes als de boerderij, het langhuis, de barrier en de schuur. Zij lenen zich goed voor een biobased bouwwijze en maken in hun materialisering een visuele relatie met het productieve landschap waaruit geoogst is. Er wordt ondermeer gebruik gemaakt van hennepvezel, stro, riet en hout uit het gebied.

Eén typologie is verder uitgewerkt. Het langhuis is geïnspireerd op de Oirschotse langgevelboerderij. Een lang zadeldak omhelst een hoofdgebouw en een lang schuurgedeelte. Het langhuis leent zich uitstekend om met meerdere en heel verschillende huishoudens samen te leven onder één dak.

De langhuizen worden gebouwd in een prefab strobouwsysteem. Afhankelijk van de fundering kunnen we tot 95% biobased materialen toepassen. Het bouwsysteem is technisch en logistiek volwassen en efficiënt in bouwkosten, snel in bouwtijd en constant in prestaties en kwaliteit. Dat maakt de biobased bouwcultuur bereikbaar voor een brede doelgroep die open staat voor een duurzame bewoning van het landschap van de Kemmer.

Team

Het volledige team “Nieuwe Oogst” bestaat uit De Urbanisten, ORGA Architect, Copijn Landschapsarchitecten, Level of Detail Architecten, Bureau Veldwerk, AM Gebiedsontwikkeling, Alba Concepts, De Natuurverdubbelaars en Beyond Now.

Meer informatie over de prijsvraag vind je op de website van het College voor Rijksadviseurs